Tại Việt Nam mỗi năm phát hiện hơn 8.000 ca nhiễm HIV mới và 3.000-4.000 người tử vong do HIV. Đây được coi là căn bệnh thế kỷ không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh mà còn có thể lây truyền cho những người xung quanh. Hãy cùng tìm hiểu những con đường lây lan của bệnh trong bài viết dưới đây để có cách phòng tránh bệnh một cách khoa học.
1. HIV là gì?
Theo quy định tại Điều 2 của Pháp lệnh Phòng, chống nhiễm vi rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (HIV / AIDS), các thuật ngữ HIV và AIDS được hiểu như sau:
- HIV là vi rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người. HIV có thể lây truyền qua đường tình dục, qua đường máu, hoặc từ mẹ sang con khi mang thai, sinh nở và cho con bú.
- AIDS là giai đoạn cuối của nhiễm HIV, làm tổn thương hệ thống miễn dịch của cơ thể, khiến cơ thể không thể chống lại các tác nhân gây bệnh và dẫn đến tử vong.
- Nhiễm trùng cơ hội là nhiễm trùng xảy ra do sự suy giảm miễn dịch cơ hội do nhiễm HIV.
HIV là vi rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người
2. HIV lây truyền như thế nào?
2.1. Lây truyền HIV qua đường máu
HIV có nhiều trong máu toàn phần cũng như trong các thành phần của máu như hồng cầu, tiểu cầu, huyết tương, các yếu tố đông máu. Do đó, HIV có thể lây truyền qua máu và các sản phẩm của máu nhiễm HIV.
HIV lây truyền từ người này sang người khác qua kim tiêm qua da như trong các trường hợp sau:
- Dùng chung kim tiêm, đặc biệt với những người tiêm chích ma túy.
- Dùng chung kim xăm, kim châm cứu, dụng cụ xăm mi, xăm lông mày, dao cạo râu, v.v.
- Dùng chung hoặc sử dụng chung khi dụng cụ phẫu thuật, dụng cụ khám bệnh, chữa bệnh … chưa được tiệt trùng đúng cách đã đâm vào da.
Lây truyền qua các vật dụng có thể bị dính máu của người khác trong các tình huống như dùng chung bàn chải đánh răng.
Lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp với máu khác, chẳng hạn như bị dính máu của người nhiễm HIV trên vết thương hở hoặc da hoặc niêm mạc bị trầy xước.
Lây truyền qua truyền máu và các sản phẩm máu hoặc cấy ghép mô, bộ phận cơ thể người nhiễm HIV, … hoặc qua dụng cụ truyền máu, lấy máu, … không được tiệt trùng đúng cách.
2.2. Lây truyền HIV qua đường tình dục
- Lây truyền HIV qua đường tình dục xảy ra khi dịch cơ thể (máu, dịch tiết sinh dục) bị nhiễm HIV (của người nhiễm HIV) xâm nhập vào cơ thể của bạn tình không nhiễm HIV.
- Tất cả các hình thức quan hệ tình dục (dương vật-hậu môn; dương vật-âm đạo; dương vật-miệng) với người nhiễm HIV đều có nguy cơ lây truyền HIV. Tuy nhiên, mức độ rủi ro khác nhau, nguy cơ cao nhất là qua đường hậu môn, sau đó đến đường âm đạo và cuối cùng là đường miệng. Người nhận tinh dịch có nguy cơ lây nhiễm HIV cao hơn.
2.3. Lây truyền HIV từ mẹ sang con
- Trong thời kỳ mang thai: HIV truyền từ máu của người mẹ nhiễm HIV qua nhau thai sang thai nhi.
- Khi sinh: HIV từ nước ối, dịch tử cung và dịch âm đạo của người mẹ xâm nhập vào trẻ khi sinh (qua màng nhầy của mắt, mũi, hậu môn hoặc da của trẻ khi sinh). Khi sinh, HIV cũng có thể lây nhiễm từ máu của mẹ qua các vết loét ở bộ phận sinh dục của mẹ mà dính vào cơ thể (niêm mạc) của trẻ.
- Khi cho con bú: HIV có thể lây truyền qua sữa hoặc qua các vết nứt trên núm vú của mẹ, nhất là khi trẻ bị tổn thương ở niêm mạc miệng.
Nếu chỉ có nước bọt thì khả năng lây truyền HIV gần như không có
3. HIV có lây qua nước bọt không?
Trong nhiễm HIV, các chất tiết có nguy cơ lây nhiễm là máu, dịch tiết sinh dục và sữa mẹ. Các chất tiết khác được coi là an toàn nếu không bị trộn lẫn với các chất tiết trên. Do đó, nếu chỉ có nước bọt thì khả năng lây truyền HIV gần như là không có. Tuy nhiên, khả năng này sẽ thay đổi và tăng lên đáng kể nếu pha loãng trong đó là máu (từ vết thương, viêm nha chu, loét).
Các quan hệ tình dục bằng miệng phổ biến bao gồm quan hệ tình dục bằng miệng, hôn sâu (có trao đổi nước bọt, tiếp xúc bằng lưỡi). Các tiếp xúc tiết nước bọt khác bao gồm hôn lên má và môi, dùng chung cốc và đũa, và uống cùng một cốc nước.
Hành vi quan hệ tình dục qua đường miệng được coi là hành vi nguy cơ lây truyền HIV, điều này không cần bàn cãi. Còn đối với nụ hôn sâu có trao đổi nước bọt thì dịch tiết tiếp xúc chủ yếu là nước bọt, em lo lắng là dịch tiết này có thể bị loãng máu do viêm lợi gây chảy máu. Đây là lý do tại sao hôn sâu được coi là trong các con đường lây truyền HIV mặc dù nguy cơ thấp hơn các quan hệ tình dục khác, đặc biệt là đối với bạn tình âm tính sống với người nhiễm HIV dương tính.
Tiếp xúc với nước bọt như dùng chung bát đĩa, dùng chung bát đĩa, uống nước chung ly được coi là tiếp xúc bình thường. Trên thực tế, không có trường hợp nào được báo cáo về việc lây nhiễm qua những tiếp xúc này. Tuy nhiên, trong những tình huống sống chung với người nhiễm HIV, hành vi này cần được cân nhắc vì bản chất của việc phơi nhiễm lâu dài, liên tục có thể làm tăng nguy cơ, nhất là khi bệnh nhân nhiễm HIV có một số triệu chứng nhất định. bệnh cấp tính (nấm miệng, loét, lao, v.v.).
Trường hợp đánh răng sử dụng chung bàn chải với người nhiễm HIV được coi là dùng chung đồ dùng dính máu vì khả năng bị chảy máu khi đánh răng là khá phổ biến. Vì vậy, đây được coi là hành vi rủi ro. May mắn thay, hành vi này không phổ biến trong thực tế, chỉ thỉnh thoảng xảy ra ở các cặp vợ chồng.
4. HIV có thể lây qua đường ăn uống không?
Ăn uống với người nhiễm HIV không có khả năng lây bệnh. Và trên thực tế, chưa ghi nhận trường hợp nào lây nhiễm HIV qua đường uống nước, ngồi ăn chung với người nhiễm HIV. Trong trường hợp người bệnh bị lở loét, chảy máu vùng miệng có thể đến các trung tâm y tế phòng chống HIV / AIDS để được tư vấn và xét nghiệm, mặc dù vậy khả năng lây nhiễm qua trường hợp này cũng cực kỳ cao. kỳ thấp.
Có thể nói, bên ngoài cơ thể, HIV hầu như không tồn tại sau vài giờ rời khỏi cơ thể người và nguy cơ lây nhiễm nếu có tiếp xúc với máu khô trong môi trường của người nhiễm HIV là rất thấp, hoặc hầu như không bao giờ xảy ra. Mặc dù vi rút HIV có trong nước bọt, nước mắt và thậm chí cả nước tiểu của người nhiễm HIV nhưng không có nguy cơ lây nhiễm vì lượng vi rút quá thấp.
Người có yếu tố nguy cơ lây nhiễm HIV như quan hệ tình dục không an toàn, xăm trổ, tiêm chích ma túy, người bệnh phải truyền máu, chế phẩm máu,… Bạn có thể tham khảo Gói tầm soát bệnh xã hội tại G3VN.COM để thực hiện khám da liễu, Xét nghiệm HIV Ab,… để có kết quả chính xác để có phác đồ điều trị kịp thời.
Bài viết thực hiện bởi G3VN dưới sự hỗ trợ từ Trung tâm LIFE.
