Một số khai niệm cơ bản về Xét nghiệm HIV
Xét nghiệm HIV là bao gồm một số xét nghiệm dịch cơ thể hay máu để xác định bạn có đang nhiễm virus HIV hay không.
Khoảng thời gian cho kết quả xét nghiệm HIV chính xác nhất là vào khoảng 3-6 tháng kể từ ngày tiếp xúc với nguồn lây. Do cơ thể cần có thời gian để phát triển đủ kháng thể hoặc virus phát triển. Điều này có nghĩa là bạn có thể bị âm tính giả trong một lần xét nghiệm sớm, mặc dù bạn đã thực sự bị nhiễm HIV.
Ngày nay, tại Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) khuyến khích toàn bộ người dân trong độ tuổi từ 13 đến 64 nên đi xét nghiệm HIV ít nhất một lần như một phần của quá trình chăm sóc sức khỏe định kỳ của họ. Nếu bạn không may nhiễm HIV, việc chẩn đoán sớm sẽ giúp bạn chuẩn bị tốt hơn cho việc điều trị và thực hiện các bước để ngăn ngừa lây lan HIV cho người khác.
Hiện nay có những loại xét nghiệm HIV nào?
Các kháng thể có thể được tạo ra từ 3 đến 6 tháng sau khi virus HIV xâm nhập vào cơ thể. Cách duy nhất để biết bạn có thật sự bị nhiễm HIV hay không là làm xét nghiệm HIV.
Xét nghiệm liên quan đến HIV gồm 3 loại, đó là:
- Xét nghiệm sàng lọc HIV
- Xét nghiệm chẩn đoán HIV
- Xét nghiệm theo dõi điều trị.
Đối với các xét nghiệm sàng lọc HIV được thực hiện bằng xét nghiệm sinh học HIV nhanh hoặc xét nghiệm miễn dịch chỉ điểm.
Có hai phương pháp chẩn đoán nhiễm HIV chính là xét nghiệm huyết thanh và xét nghiệm phân tử.
Các xét nghiệm huyết thanh học thường được thực hiện trên người lớn và trẻ em trên 18 tháng tuổi. Phương pháp này được thiết kế để xác định sự hiện diện của kháng thể hoặc kháng nguyên HIV trong máu.
Các phương pháp xét nghiệm phân tử thường được sử dụng cho trẻ nhiễm HIV hoặc trẻ dưới 18 tháng có kết quả dương tính với kháng thể HIV.
Các trường hợp khác rất khó chẩn đoán bằng phương pháp huyết thanh học. Phương pháp này giúp phát hiện DNA/RNA của HIV có trong dịch tiết hay máu. Xét nghiệm theo dõi điều trị, đo lượng virus HIV còn trong máu sau khi điều trị để dự đoán hiệu quả điều trị ở từng bệnh nhân.
Khái niệm xét nghiệm ELISA HIV là gì?
Đây là xét nghiệm phổ biến nhất cho thấy gián tiếp sự hiện diện của HIV bằng cách phát hiện các kháng thể kháng HIV. Nếu xét nghiệm sàng lọc cho kết quả dương tính với HIV và cho thấy có kháng thể kháng HIV thì bệnh nhân đã nhiễm HIV.
Các phương pháp kiểm tra ELISA gồm 4 loại:
- ELISA trực tiếp: Phương pháp này thường được sử dụng trong ELISA định tính, hiếm khi trong định lượng. Quy trình này chỉ cần một lần ủ, giúp tiết kiệm thời gian và giảm thiểu việc kiểm soát các điều kiện trong quá trình vận hành.
- ELISA gián tiếp ( Indirect ELISA ): Phương pháp này rất nhạy và chỉ cần một loại kháng thể enzym để phát hiện các kháng nguyên khác nhau.
- Eliza Sandwich: Phương pháp này có độ nhạy cao, giảm các đốm nền và các phản ứng bất thường vì hầu hết các tạp chất đã được loại bỏ, giúp dễ dàng làm việc.
- Elisa cạnh tranh: Một phương pháp Elisa hiệu quả cao để xác định lượng nguyên tố có mặt ở mức thấp trong mẫu.
Xét nghiệm Anti – HIV là gì?
Xét nghiệm Anti – HIV là một trong những phương pháp kiểm tra tình trạng nhiễm HIV trong mẫu máu, mẫu sinh phẩm của cơ thể người. Muốn xét nghiệm có nhiễm HIV hay không, trước hết bạn phải xét nghiệm Anti – HIV. Người nghi nhiễm HIV qua quan hệ tình dục không an toàn, truyền máu, dùng chung bơm kim tiêm, lây truyền từ mẹ sang con khi mang thai, v.v… cần thực hiện xét nhiệm Anti – HIV.
Xét nghiệm Anti – HIV chỉ có thể xác định được kết quả có lây nhiễm HIV hay không, ngoài ra các thông tin về tình trạng bệnh, mức độ lây lan và cách điều trị, bạn cần làm thêm các xét nghiệm khác.
Các xét nghiệm HIV cũng có thể là dương tính giả hoặc âm tính giả. Theo như sự chia sẻ của các chuyên gia, khi có kết quả dương tính, để xác định HIV cần phải tiến hành thêm các xét nghiệm xác chẩn (confirmatory test) bằng kĩ thuật Western blot hoặc xét nghiệm xác chẩn bằng phương cách 3 test theo chỉ định của Bộ Y Tế
Phản ứng âm tính giả xảy ra khi người bệnh ở giai đoạn cửa số, tức trong giai đoạn đầu số lượng kháng thể còn thấp vì vậy các xét nghiệm chưa đủ để phát hiện ra tình trạng bệnh. Do đó cần làm thêm xét nghiệm HIV1p2 hoặc kỹ thuật NAT. Các bệnh viện công lập vs những trung tâm xét nghiệm HIV cũng dựa trên nguyên lý xét nghiệm Anti HIV với 3 nhóm kỹ thuật như: sử dụng test nhanh, Xét nghiệm Elisa HIV và hóa phát quang miễn dịch.
Que thử Xét nghiệm nhanh HIV là gì?
HIV rất nguy hiểm vì nó ảnh hưởng rất xấu đến các bộ phận cơ thể cũng như sinh hoạt hàng ngày và làm cơ thể suy nhược, dễ tử vong vì các bệnh khác. Ngoài ra, HIV vẫn không thể chữa khỏi nên việc phát hiện bệnh sớm là rất quan trọng.
Xét nghiệm HIV nhanh chóng bằng que thử giúp tiết kiệm thời gian so với các xét nghiệm thông thường. Có hai phương pháp xét nghiệm HIV phổ biến hiện nay
Xét nghiệm máu đầu ngón tay phương pháp này yêu cầu bạn khử trùng đầu ngón tay và sau đó dùng kim đã sát trùng chọc vào đầu ngón tay để lấy mẫu máu. Tiếp theo, bạn cần cho mẫu máu vừa lấy vào que thử và đặt miếng đệm kèm theo lên trên và chờ đợi kết quả. Bạn sẽ nhận được kết quả sau 15-60 phút. Lưu ý rằng sau thời gian này kết quả không còn chính xác nữa
Kiểm tra bằng tăm bông trong miệng để thu thập một mẫu dịch miệng, trước tiên bạn phải đảm bảo rằng bạn không chạm trực tiếp vào các vật cần kiểm tra, chẳng hạn như que thử, đệm, v.v… Đặt mẫu lên nướu và làm khô một lần dọc theo nướu trên và một lần dọc theo nướu dưới. Sau đó cắm đầu tăm bông vào ống nghiệm cho đến khi chạm đáy. Sau 20 phút, bạn có thể đọc kết quả. Các bạn lưu ý sau 40 phút kết quả không còn chính xác nữa nên các bạn đọc sau 20 phút và trước 40 phút.
Xét nghiệm HIV COMBO là gì?
Tên đầy đủ của xét nghiệm HIV combo là xét nghiệm HIV Ag / Ab kết hợp ( còn được gọi với tên là Xét nghiệm HIV Combi PT ) . Mục đích của xét nghiệm này là phát hiện kháng thể HIV-I hoặc HIV-II và kháng nguyên P24 trong huyết tương. Trong phương pháp này, các chất sinh học của bốn thế hệ được sử dụng. Do đó, có thể phát hiện virus HIV ở giai đoạn đầu trong khoảng 2 – 4 tuần sau khi tiếp xúc với mầm bệnh. Do đó, các biện pháp kịp thời được thực hiện đối với sự lây lan của virus trong cơ thể.
Xét nghiệm HIV Ag / Ab combo có đặc điểm là “độ nhạy cao” nhưng “độ đặc hiệu” thấp. Độ nhạy cao có nghĩa là nó phản ứng với tất cả các cấu trúc của căn bệnh giống như HIV, vì vậy có khả năng thu được kết quả dương tính giả. Nhưng vì điều này, sẽ không có âm tính giả. Vì vậy, nếu kết quả xét nghiệm cấp tốc là âm tính, người tiến hành xét nghiệm có thể hoàn toàn chắc chắn rằng mình không bị nhiễm HIV.
Nếu nhận được kết quả dương tính, người thử không nên quá lo lắng vì như đã đề cập ở trên, đó có thể là kết quả “dương tính giả”. Người không có kháng nguyên P24 của HIV mà xét nghiệm vẫn dương tính thì đây là một nhược điểm của phương pháp này. Những người nghi nhiễm HIV cần có những xét nghiệm đặc biệt để có kết quả chính xác nhất. Xét nghiệm HIV Ag / Ab combo có thể phát hiện tới 90% trường hợp nhiễm HIV cấp tính và mới trong giai đoạn đầu của bệnh. Trong khi phương pháp xét nghiệm HIV cũ là xét nghiệm máu đơn giản, chỉ có thể phát hiện kháng thể trong kháng thể của người bị nhiễm, và thường thì kháng thể không xuất hiện trong vài tuần đầu tiên, nên phương pháp cũ này rất khó phát hiện.
Phương pháp xét nghiệm HIV Ag / Ab combo được nhiều cơ sở y tế và bệnh nhân ưa thích. Khi dùng cho phụ nữ có thai, mẹ nên tiến hành điều trị ngay khi phát hiện bệnh, để virus không lây nhiễm sang thai nhi và gây bệnh cho trẻ.
Thế nào là xét nghiệm khẳng định HIV
Xét nghiệm khẳng định HIV, còn được gọi là xét nghiệm bổ sung, là một xét nghiệm để xác nhận rằng một mẫu dương tính với HIV. Sinh phẩm được sử dụng trong phép thử khẳng định phải có độ đặc hiệu cao. Việc xét nghiệm khẳng định HIV chỉ được thực hiện tại các cơ sở được Sở Y tế cho phép để khẳng định các trường hợp nhiễm HIV. Nếu các xét nghiệm sàng lọc kháng thể HIV có phản ứng, khách hàng nên làm xét nghiệm khẳng định
