PrEP tình huống có dành cho nữ giới sử dụng được không? Câu trả lời sẽ khiến bạn bất ngờ!

Trong những năm gần đây, PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis) đã trở thành một trong những “vũ khí vàng” giúp phòng ngừa HIV hiệu quả cho cộng đồng có hành vi tình dục không an toàn. Tuy nhiên, không ít chị em phụ nữ khi tìm hiểu về PrEP thường thắc mắc: Liệu PrEP tình huống có dành cho nữ giới hay không?

Mục lục

Câu hỏi tưởng chừng đơn giản nhưng lại chứa đựng nhiều yếu tố khoa học liên quan đến sinh học, dược động học và bằng chứng nghiên cứu. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ sự khác biệt giữa PrEP tình huống và PrEP hàng ngày, từ đó lựa chọn phương pháp phù hợp nhất cho bản thân.

1. PrEP là gì và có những dạng nào?

PrEP là thuốc dự phòng trước phơi nhiễm HIV, dành cho những người chưa nhiễm HIV nhưng có nguy cơ cao. Khi sử dụng đúng cách, PrEP có thể giảm nguy cơ nhiễm HIV tới hơn 90–99%.

Hiện nay, có hai cách dùng PrEP phổ biến:

PrEP hàng ngày
- Uống thuốc đều đặn mỗi ngày, duy trì nồng độ kháng virus ổn định trong cơ thể.
- Được khuyến nghị cho hầu hết các nhóm nguy cơ, bao gồm cả nam, nữ, người chuyển giới, và người sử dụng ma túy tiêm chích.
PrEP tình huống (PrEP theo nhu cầu / on-demand PrEP)
- Chỉ uống thuốc trước và sau những lần quan hệ tình dục có nguy cơ.
- Hiện mới chỉ có bằng chứng khoa học rõ ràng chứng minh hiệu quả ở nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM).

2. Vì sao PrEP tình huống KHÔNG được khuyến nghị cho nữ giới?

Nhiều chị em nghe nói đến PrEP tình huống và mong muốn áp dụng, vì cho rằng cách này “nhẹ nhàng” hơn, không cần uống thuốc hàng ngày. Tuy nhiên, theo WHO và nhiều tổ chức y tế uy tín, PrEP tình huống không phù hợp cho nữ giới.

Nguyên nhân chính nằm ở sự khác biệt sinh học:

Niêm mạc âm đạo khác hậu môn: Niêm mạc âm đạo cần thời gian lâu hơn để tích lũy thuốc đến nồng độ đủ bảo vệ. Trong khi đó, mô hậu môn mỏng, dễ thấm thuốc hơn, nên nam MSM có thể được bảo vệ nhanh hơn với phác đồ tình huống.
Thời gian đạt nồng độ thuốc bảo vệ: Với nữ giới, cần ít nhất 7 ngày dùng thuốc liên tục hàng ngày thì nồng độ thuốc tại mô âm đạo mới đủ để ngăn chặn HIV. Do đó, nếu chỉ uống trước và sau quan hệ theo kiểu tình huống, thuốc sẽ không phát huy hiệu quả.
Chưa có nghiên cứu đầy đủ: Các thử nghiệm lâm sàng về PrEP tình huống hầu hết được thực hiện trên nam MSM. Hiện chưa có dữ liệu vững chắc để khuyến nghị áp dụng cho nữ dị tính.

👉 Nói cách khác: PrEP tình huống chỉ dành cho MSM, còn phụ nữ nên dùng PrEP hàng ngày.

3. Nữ giới có thể dùng PrEP như thế nào?

Câu trả lời chắc chắn là: Có thể! Nhưng là PrEP hàng ngày. Khi uống thuốc đều đặn, PrEP giúp phụ nữ giảm nguy cơ nhiễm HIV tới 99%.

Những đối tượng nữ giới nên cân nhắc sử dụng PrEP hàng ngày bao gồm:

Có bạn tình thuộc nhóm nguy cơ cao (người sử dụng ma túy tiêm chích, người có nhiều bạn tình, người nhiễm HIV nhưng chưa điều trị ổn định).
Làm việc trong môi trường dễ phơi nhiễm, ví dụ: nhân viên y tế, phụ nữ làm nghề dịch vụ tình dục.
Phụ nữ không thường xuyên sử dụng bao cao su hoặc khó khăn trong việc thuyết phục bạn tình dùng bao cao su.
Phụ nữ đang mong muốn có thai với bạn tình nhiễm HIV (PrEP giúp họ bảo vệ bản thân trong khi vẫn có thể thụ thai an toàn).

4. Ưu điểm khi phụ nữ dùng PrEP hàng ngày

Hiệu quả bảo vệ cao: Uống đúng cách, đều đặn, PrEP giảm tới 99% nguy cơ lây nhiễm HIV qua quan hệ tình dục.
Chủ động kiểm soát sức khỏe: Phụ nữ không còn bị động phụ thuộc vào việc bạn tình có dùng bao cao su hay không.
An toàn trong thai kỳ: Nhiều nghiên cứu cho thấy PrEP hàng ngày an toàn cho phụ nữ mang thai và đang cho con bú.
Kết hợp với biện pháp khác: Khi kết hợp PrEP với bao cao su, bạn vừa được bảo vệ khỏi HIV vừa tránh được các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác (như lậu, giang mai, chlamydia).

5. Lời khuyên cho chị em phụ nữ

Đừng dùng PrEP tình huống – hiện không được khuyến cáo cho nữ giới vì không đảm bảo hiệu quả.
Hãy chọn PrEP hàng ngày – an toàn, được nghiên cứu đầy đủ, mang lại hiệu quả bảo vệ cao.
Kết hợp bao cao su – để ngăn ngừa STDs khác ngoài HIV.
Xét nghiệm HIV định kỳ – ngay cả khi đang dùng PrEP, bạn vẫn cần xét nghiệm HIV và các bệnh STDs khác 3–6 tháng/lần.