PrEP là biện pháp dự phòng HIV dành cho những người không bị nhiễm HIV nhưng có nguy cơ lây nhiễm cao bằng việc uống thuốc kháng vi-rút đều đặn. Khi tuân thủ và dùng đúng cách, PrEP rất hiệu quả trong việc làm giảm nguy cơ nhiễm HIV. Và cho đến nay, điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV bằng thuốc kháng HIV – PrEP đã được phổ biến tại Việt Nam.
Ngoài PrEP thì còn có PrEP theo tình huống (ED-PrEP). Khác với sử dụng PrEP hàng ngày, PREP tình huống – ED-PrEP được sử dụng như thế nào, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu nhiều hơn về PREP tình huống.
PREP tình huống – ED-PREP là gì ?
ED-PrEP là từ viết tắt của cụm từ tiếng Anh Event-Driven Pre-Exposure Prophylaxis – điều trị dự phòng trước phơi nhiễm theo tình huống, nghĩa là người MSM chỉ uống PrEP khi có quan hệ tình dục.
Đa phần những người sử dụng PrEP đều uống thuốc kháng virus ARV uống hàng ngày để ngăn ngừa lây nhiễm HIV. Tuy nhiên, cũng có thể chỉ sử dụng PrEP không liên tục, tức là người này chỉ dùng khi có tình huống mà có thể dự đoán trước được bản thân sẽ có quan hệ tình dục với bạn tình nhưng có nguy cơ lây nhiễm HIV, trong trường hợp đó PrEP sẽ được sử dụng trước và sau khi quan hệ tình dục để ngăn ngừa lây nhiễm HIV, người ta gọi là dùng PrEP theo tình huống.
ED-PrEP là một liệu pháp điều trị dự phòng trước phơi nhiễm theo tình huống trong nhóm MSM – đồng tính nam, bên cạnh thuốc PrEP sử dụng hàng ngày. ED-PrEP thật sự cần thiết để những người nam quan hệ tình dục đồng giới có thêm sự lựa chọn phác đồ điều trị dự phòng một cách phù hợp mà an toàn và hiệu quả cao trong việc giảm lây nhiễm HIV.
ED-PrEP điều trị dự phòng trước phơi nhiễm theo tình huống ở nam có quan hệ tình dục
Ai là đối tượng sử dụng PREP tình huống ?
Theo khuyến cáo mới nhất của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đối với nam quan hệ tình dục đồng giới, PrEP có thể được sử dụng theo một cách khác, đó là PrEP tình huống (ED-PrEP). Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng ED-PrEP an toàn và có hiệu quả cao trong việc giảm lây nhiễm HIV ở nam giới quan hệ tình dục đồng giới (MSM). Đặc biệt đối với những người hiếm khi quan hệ tình dục (ví dụ trung bình ít hơn hai lần một tuần) và có thể lập kế hoạch 2 giờ trước khi quan hệ tình dục hoặc trì hoãn quan hệ tình dục đến ít nhất 2 giờ sáng, cụ thể là những nhóm đối tượng sau:
- Nam giới chỉ quan hệ tình dục đồng giới (MSM): .
- Đối tượng có quan hệ tình dục không thường xuyên (ít hơn hai lần một tuần). Mọi người có thể lập kế hoạch 2-24 giờ trước khi quan hệ tình dục, hoặc trì hoãn quan hệ tình dục ít nhất 2 giờ.
- Những người nghĩ rằng ED-PrEP hiệu quả hơn và tiện lợi hơn.
ED-PrEP hiệu quả cao trong dự phòng HIV ở nam có quan hệ tình dục đồng giới (MSM)
Ai không nên dùng ED-PrEP?
Tổ chức Y tế Thế giới không khuyến nghị ED-PrEP cho các nhóm dân số khác như người bán dâm, chuyển giới nữ và nam quan hệ tình dục qua đường âm đạo hoặc hậu môn với phụ nữ do không đủ bằng chứng khoa học; Các nghiên cứu dược học của Tenofovir trong ở đường sinh dục nữ chỉ ra rằng ED-PrEP có thể không đủ để bảo vệ phụ nữ một cách đầy đủ; Có sự tương tác giữa PrEP và liệu pháp hormone nữ ở phụ nữ chuyển giới, vì vậy những người chuyển giới nên cẩn thận với ED-PrEP. Tuy nhiên, họ cũng chỉ ra rằng những đối tượng cụ thể sau thì không nên dùng và cần có ý kiến của bác sĩ:
- Phụ nữ không chuyển giới hay phụ nữ chuyển giới.
- Nam chuyển giới có quan hệ tình dục qua đường âm đạo.
- Đàn ông có quan hệ tình dục qua đường âm đạo hoặc hậu môn với phụ nữ.
- Những người tiêm chích ma túy.
- Người bị viêm gan B mãn tính.
Cách sử dụng prep tình huống an toàn ?
ED-PrEP an toàn và có hiệu quả cao trong việc giảm lây nhiễm HIV trong nhóm MSM – đồng tính nam,
- Khi dùng theo định lượng 2 viên TDF/FTC cho liều đầu tiên trong vòng từ 2 đến 24 giờ trước khi giao hợp
- Và uống viên thứ 3 sau liều đầu 24 giờ
- Tiếp theo là uống viên thứ 4 sau liều uống đầu là 48 giờ.
- Trong những ngày tiếp theo người sử dụng ED-PrEP có thể tiếp tục uống 1 viên mỗi ngày nếu có quan hệ tình dục, và phải tiếp tục uống PrEP trong 2 ngày sau lần quan hệ cuối cùng
Nam có quan hệ tình dục đồng giới có thể bảo vệ khỏi lây nhiễm HIV
nếu người dùng uống đúng hướng dẫn
Không phát hiện = Không lây truyền hay K= K là gì?
Gần đây, thuật ngữ “không bị phát hiện = không bị nhiễm hay K=K” đã được sử dụng rộng rãi trong các chương trình truyền thông phòng, chống HIV / AIDS trên thế giới và ở Việt Nam. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa thật sự hiểu hết về thuật ngữ này.
K = K là từ viết tắt của cụm từ “Không phát hiện = Không lây truyền”
Không phát hiện = Không lây truyền (K=K ) tức là: khi một người đã bị nhiễm HIV được điều trị thuốc kháng virus ARV mỗi ngày mà đạt đến mức có thể ức chế tải lượng virus HIV dưới 200 bản sao/ ml máu (hay một cách gọi khác là dưới ngưỡng có thể phát hiện), sẽ giúp ngăn ngừa được lây truyền HIV qua con đường quan hệ tình dục.
Nói cách khác, K=K cũng có nghĩa là khi một người bị nhiễm HIV uống thuốc kháng ARV hàng ngày theo chỉ định của bác sĩ để đạt và duy trì tải lượng virus không phát hiện (tức là tải lượng virus dưới 200 bản sao mỗi ml máu), điều đó thực sự có nghĩa là không có nguy cơ lây truyền virus HIV qua đường tình dục cho người bạn tình của họ chưa bị nhiễm HIV.
Người nhiễm HIV điều trị ARV mất bao lâu để đạt được tải lượng virus không phát hiện được?
Thông thường, một người nhiễm HIV đang điều trị ARV nếu được theo dõi tốt sẽ đạt được tải lượng vi rút dưới 200 bản sao / ml máu sau 6 tháng.
Những người nhiễm HIV tuân thủ tốt điều trị ARV sẽ duy trì tải lượng virus dưới ngưỡng và do đó không lây truyền HIV cho bạn tình của họ.
Do đó, Bộ Y tế quy định những người nhiễm HIV trong thời gian điều trị ARV phải được xét nghiệm tải lượng vi rút thường xuyên. Nó được kiểm tra hai lần trong năm đầu tiên (6 tháng một lần). Trong những năm tiếp theo, việc xét nghiệm tải lượng vi rút sẽ được thực hiện mỗi năm một lần.
Kiểm tra tải lượng virus thường xuyên không chỉ quan trọng để xác định xem một người đã đạt đến tải lượng virus không thể phát hiện hay chưa, mà còn để theo dõi hiệu quả của việc điều trị.
Tại sao một người có tải lượng vi rút dưới 200 bản sao / ml máu được coi là không được chẩn đoán?
Hiện tại, tất cả các xét nghiệm về tải lượng virus trên toàn thế giới đều dựa trên các máy đếm một cách tự động. Các máy khác nhau xuất từ các nhà sản xuất khác nhau cung cấp ngưỡng phát hiện khác nhau. Hầu hết các thiết bị xét nghiệm có thể phát hiện virus HIV trong máu khi số lượng là 200 bản sao / ml máu. Một số máy có thể phát hiện máu có tải lượng virus thấp hơn, chẳng hạn như 50 bản sao / 1 ml.
Vì vậy, thế giới phải đồng ý về một ngưỡng chung. Mức tổng thể trong nghiên cứu này là 200 bản sao / ml máu. Ít hơn 200 bản sao được coi là không thể phát hiện được.
Người nhiễm HIV điều trị ARV mất bao lâu để đạt được tải lượng virus không phát hiện được?
Thông thường, một người nhiễm HIV đang điều trị ARV nếu được theo dõi tốt sẽ đạt được tải lượng virus dưới 200 bản sao / ml máu sau 6 tháng.
Những người nhiễm HIV tuân thủ tốt điều trị ARV sẽ giữ được tải lượng virus dưới ngưỡng và do đó không lây truyền HIV cho bạn tình của họ.
Do đó, Bộ Y tế yêu cầu những người dương tính với HIV khi đang điều trị ARV phải được xét nghiệm tải lượng virus thường xuyên. Nó được kiểm tra hai lần trong năm đầu tiên (6 tháng một lần). Trong những năm tiếp theo, việc xét nghiệm tải lượng virus sẽ được thực hiện mỗi năm một lần.
Kiểm tra tải lượng virus thường xuyên không chỉ quan trọng để xác định xem một người đã đạt đến tải lượng virus không thể phát hiện hay chưa, mà còn để theo dõi hiệu quả của việc điều trị.
Làm thế nào để có được tải lượng virus và giữ nó dưới giới hạn phát hiện?
Điều trị ARV là phương pháp điều trị suốt đời và phải tuân thủ nghiêm ngặt theo chỉ định của bác sĩ. Tuân thủ uống đúng thuốc, đúng liều, đúng lúc, đúng cách và đúng cách:
- Uống đúng thuốc không có nghĩa là uống nhầm thuốc nếu bạn đang dùng quá nhiều loại thuốc. – Chính xác theo quy định của bác sĩ, một hoặc hai viên thuốc (liều lượng).
- Xác định kịp thời theo sự lựa chọn hợp lý của từng bệnh nhân. Sử dụng thuốc kịp thời đảm bảo rằng nồng độ cần thiết của các chất hoạt tính trong máu được duy trì.
- Cách chính xác là uống, vì hiện nay thuốc ARV chỉ được sử dụng qua đường uống ở Việt Nam.
- Tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ định của bác sĩ, ví dụ: được dùng trước hoặc sau bữa ăn.
- Tuân thủ tốt điều trị trực tiếp làm tăng hiệu quả của thuốc. Việc kiểm soát / duy trì nồng độ HIV trong máu thấp không chỉ phụ thuộc vào hiệu quả của thuốc ARV mà còn phụ thuộc vào nồng độ trong máu của bệnh nhân theo thời gian. Thời gian này phụ thuộc vào thời gian bán thải của từng loại thuốc, vì vậy cần phải uống thuốc đúng giờ.
- Tuân thủ kém hoặc không tuân thủ dẫn đến kháng thuốc, thất bại trong điều trị và tử vong.
PREP và K=K có gì khác nhau ?
Thuốc PrEP là sự kết hợp của 2 loại thuốc kháng virus có tên là TENOFOVIR DISOPROXIL FUMARATE (TDF) 300mg và EMTRICITABINE (FTC) 200mg trong một viên nén với liều dùng mỗi ngày một viên, còn thuốc đặc biệt điều trị cho người nhiễm HIV để đạt được K = K là sự kết hợp của 3 loại thuốc kháng virus khác nhau tùy theo tình trạng thể trạng của cá nhân đó. Mặc dù cả hai có cùng một bản chất là thuốc kháng virus nhưng các kết hợp thuốc khác nhau cho các mục đích sử dụng khác nhau.
Cá nhân đang sử dụng ED-PrEP có thể chuyển sang sử dụng PrEP uống hàng ngày và ngược lại dựa trên nhu cầu và tần suất giao hợp.
Tuy nhiên, đừng ngần ngại đến phòng khám uy tín để được tư vấn từ bác sĩ trước khi chuyển đổi để được hỗ trợ tư vấn đầy đủ những lưu ý cần có trước khi chuyển qua sử dụng PrEP tình huống.
